O uso de flotadores e manguitos nos baños dos nenos/as na praia ou piscinas son un sistema de seguridade infantil máis que un xoguete, e pode complementar ao principal elemento que nunca debe faltar, que é a vixilancia continua dun adulto.

Estes mecanismos poden fallar ou non ser ben utilizados e non substitúen á vixilancia por parte dos coidadores. Para usalos débese asegurar que cumpren coa normativa vixente (normalmente especifícano no envoltorio) e que se utilizan correctamente segundo as instrucións.

Hai que confirmar que o neno/a se atopa dentro do rango de idade para o que están destinados e tamén que cumpre co peso para o cal está previsto o sistema.

En canto aos xoguetes que se utilizan na bañeira (patitos de goma, etc.) débense limpar e secar frecuentemente para evitar a formación de fungos (desinfectarlos con lixivia periodicamente, se é posible). Se non se consegue limpar ben o xoguete é mellor substituílo.

Non se debe deixar sen supervisión ao neno/a na bañeira, nin baixo a supervisión dun irmán non adulto, tanto estea a utilizar xoguetes nese momento coma se non o está facendo.

Á hora de prover xoguetes para os nenos/as é importante obter xoguetes de confianza, principalmente os obtidos en tendas físicas de xoguetes do noso país pois cumpren coa normativa vixente.

Os xoguetes deben ter a marcado CE e cumprir coa normativa da Directiva 2009/48/CE sobre a seguridade dos xoguetes.

Á hora de elixir o xoguete adecuado á idade, é importante consultar as especificacións do fabricante, pois a idade non só indica cuan seguro é ese xoguete para o neno/a senón se está pensado para o seu desenvolvemento en cada etapa.

É importante non ofrecer pezas pequenas aos menores de 36 meses polo risco de asfixia.

O manexo das pilas, especialmente as pilas de botón, tamén é importante porque no caso de que o neno/a inxira unha pila de botón pode quedar pegada ao esófago e liberar alí o material tóxico do cal se compoñen podendo producir feridas moi graves mesmo perforación esofágica. Se o xoguete é de madeira, hai que revisar que non contén achas.

Se contén pintura ou verniz, asegurarse que non é un compoñente tóxico. Se o xoguete está roto é mellor desfacerse del xa que todas as medidas de seguridade que teñen poderían estar afectadas. Deben evitarse os xoguetes que realizan demasiado ruído (petardos), porque poden danar o oído do neno/a.

Hai xoguetes especialmente perigosos como os proxectís (dano ocular principalmente), frechas ou dardos (deben ter puntas brandas de cortiza ou ventosa de goma).

Os globos tamén supoñen un risco de asfixia para os máis pequenos. En canto aos xoguetes para bebés, os axóuxeres, xoguetes que se apertan e mordedores deben ter un tamaño o suficientemente grande como para que non caiban na boca do neno/a e así evitar que se afoguen con eles, e deben ser de fácil limpeza e materiais non tóxicos.

E o máis importante é que o xogo do neno/a sempre está supervisado por un adulto, xa que ás veces os nenos/as danlles aos xoguetes usos inesperados (sóbense encima deles, lánzanos, introdúcenllos na boca, etc.)

Os xoguetes dos nenos/as, especialmente os dos bebés, deben manterse limpos na medida do posible.

Os peluches deben lavarse en lavadora se é posible, porque son unha fonte de po se non se fai, e é especialmente prexudicial para os nenos/as que teñen alerxia aos ácaros do po.

Os xoguetes de plástico que se poidan mollar pódense lavar con auga e xabón. Se se observan manchas negras poden infectarse con fungos e nese caso haberá que utilizar lixivia para a súa desinfección (ou desinfectantes que actúen contra os fungos e que non sexan tóxicos para o bebé).

Os xoguetes que non se poden lavar, débense tentar limpar cun pano húmido.

Non é necesario esterilizar os xoguetes que se ofrecen ao bebé, pois cando un bebé manipula o xoguete, as súas mans tampouco son estériles, conteñen flora e bacterias que non forman parte da flora.

Existen diferentes tipos de cueiros: refugables (ecolóxicos ou non) e de tea (reutilizables).

Os cueiros refugables son unha opción práctica, aínda que non adoitan ser os máis indicados para coidar do medio ambiente. Dentro deles os máis indicados para esta finalidade serían os ecolóxicos. Os cueiros refugables teñen a vantaxe de ser moi absorbentes permitindo que a humidade dos ouriños non estea tanto tempo en contacto coa pel do bebé, o que axuda a previr dermatite e candidiasis na zona do cueiro.

Algunhas marcas dispoñen ademais dunha tira reactiva dunha cor que cambia de cor ao entrar en contacto cos ouriños polo que podemos saber se o cueiro xa está mollado antes de retiralo.

É importante, sobre todo para os lactantes máis pequenos e os de pel máis sensible (como os atópicos) conseguir cueiros con pouca tintura e fabricados con materiais hipoalergénicos para previr reaccións cutáneas. Algúns bebés non toleran o material dos cueiros e xa sexa por isto, ou por preferencia familiar, optan polos cueiros lavables. Adoitan ser cueiros que constan de dous partes, o absorbente, que pode ser de bambú ou outro material, que é o que absorbe os ouriños, e o protector, que adoita ser impermeable e permite a suxeición do absorbente.

Dependendo do tipo de cueiro, o absorbente colócase dentro da tea do protector, ou ben por encima permitindo reutilizar varias veces o protector cambiando só o absorbente, sempre que non se manchou ou mollado. Estes cueiros adoitan contar con diferentes filas de botóns que permiten axustar o tamaño do cueiro á talla do neno/a.

Da mesma forma os cueiros refugables preséntanse en diferentes tallas para a comodidade do neno/a e a seguridade á hora de evitar fugas.

Os cueiros máis prácticos á hora do cambio son os que se poden desabrochar, porque permiten o cambio de cueiro sen retirar toda a roupa.

Os cueiros tipo braguita (sóbense e báixanse sen romper) son útiles nas etapas nas que o bebé está en proceso de retirada do cueiro ou o utiliza só de noite, e para nenos/as máis maiores con enuresis nocturna, para que nalgún caso poida levantarse ao baño por si só.

Para evitar as complicacións na zona do cueiro (dermatite e candidiasis principalmente) convén que os cambios de cueiro sexan frecuentes, en canto detéctase que están mollados ou sucios, e tamén convén usar algunha crema de barreira protectora, como a pasta Lassar ou a pasta á auga, que se substitúa en cada cambio de cueiro.

Os nenos/as recentemente nados gastan unha media de 8 a 10 cueiros diarios (fan micciones escasas pero moi frecuentes e ás veces deposiciones en cada toma). Conforme vai crecendo o neno/a, as micciones vanse espazando podendo reducir o número de cueiros que se utilizan ao día. É útil saber isto á hora de proverse de cueiros refugables e tamén de ter suficientes cueiros de tea que permitan o recambio e lavado/secado despois de cada uso.

Os termómetros son elementos que non deben faltar na caixa de primeiros auxilios de casa, xa que é importante que cando observamos que algo non anda ben co bebé podamos medir a súa temperatura.

Neste momento, os máis fiables continúan sendo os de mercurio, en canto á precisión á hora de determinar a temperatura. Pero están en desuso pola toxicidade do mercurio e o perigo de que o termómetro (cristal) rompa causando lesións ao bebé ou ao que o manipula. Isto deixou paso aos termómetros dixitais, que se adoitan utilizar na toma da temperatura axilar do neno/a, e a maioría deles tamén son útiles para medir a temperatura central (rectal).

Outros termómetros infravermellos permiten a toma de temperatura sen contacto (moi útil por exemplo en colexios e garderías, para previr contagios) e teñen a vantaxe de que no caso dos bebés toman a temperatura en pouco tempo e sen “molestar” ao bebé, polo que non é necesaria a súa colaboración. Estes termómetros son algo menos fiables xa que a súa fiabilidade dependerá de se a distancia de aplicación é correcta, de que non interfira coa temperatura ambiente, etc

Como norma xeral e no domicilio recoméndase que a toma de temperatura sexa sempre axilar, mesmo no caso dos bebés, deixando a medición da temperatura rectal para o ámbito sanitario.

As bañeiras para bebés son útiles para bañar aos nenos/as segura e comodamente.

Existen asentos retenedores que axudan a suxeitar aos bebés máis pequenos deixando ambas as mans libres para maior comodidade, pero a pesar de que o bebé estea colocado nun deses asentos, o adulto nunca debe deixar sen supervisión ao neno/a.

Existen bañeiras con patas que ao ser elevadas poden favorecer a postura do coidador evitando por exemplo dores de costas e facendo o baño máis fácil.

Outras bañeiras colócanse encima da bañeira normal, facilitando así o desaugadoiro e ocupando menos espazo. Hai bañeiras tipo “cubo” que algúns usuarios describen como máis relaxantes e seguras para o bebé, aínda que o certo é que non hai evidencia científica sobre que bañeira é máis segura que outra.

Outra opción que ocupa pouco espazo se se dispón de bañeira normal é unha peza redutora que fai que non se malgaste tanta auga á hora de bañar ao bebé.

En canto á seguridade das bañeiras, o que verdadeiramente prevén de accidentes é que o adulto estea a supervisar en todo momento ao bebé, e nunca sexan irmáns maiores (menores) os que estean ao cargo do pequeno/a.

O baño do bebé é importante porque o limpa e ás veces reláxao, favorecendo conciliar o soño.

Para a hixiene da pel non é necesario bañar a diario e tampouco aplicar xabón por todo o corpo e fregar con esponxa. É suficiente con bañar con auga jabonosa, non a diario, con temperatura adecuada, non moi quente para non estragar a barreira cutánea que é necesaria para manter o equilibrio hídrico, a temperatura e evitar infeccións.

O xel e champú deben ser ademais de pH neutro. Ao tratarse dunha pel sensible mesmo en nenos/as non atópicos, é unha boa opción utilizar un xel e champú aptos para pel atópica, que ademais equilibran a flora cutánea, aínda que non en todos os casos vai ser necesario.

Desde que se inicia a dentición, e mesmo antes, é importante ter unha boa hixiene da boca do bebé.

Empezando polo coidado da boca dos pais, xa que a carie é unha infección que pode transmitirse de pais a fillos, e evitando o uso compartido de vasos e cubertos que puidesen facilitar dita infección. Cando o bebé aínda non ten dentes pódese limpar a súa boca e enxivas cunha gasita mollada en auga.

Cando aparecen os primeiros dentes, o que adoita suceder entre os 6 meses e o ano, hai que iniciar o cepillado dos dentes dúas veces ao día, mañá e noite (sendo este último o máis importante). Para iso pódese utilizar unha gasa, un dedal de silicona ou un cepillo dental de lactantes.

É importante que, se o neno/a utiliza biberón, non tome zumes ou outras bebidas azucradas neles, pois isto incrementa o risco de carie. A lactación materna protexe das caries en lactantes. En nenos/as máis maiores utilizarase un cepillo dental suave. Pódese permitir que o neno/a inicie o cepillado por uns minutos, pero é importante que, ata os 6-7 anos, sexa un adulto quen cepille os dentes dos nenos/as, durante outro minuto. Logo poderán facelo sós, pero é importante que o adulto supervise o cepillado de noite.

En canto ao uso da pasta dentífrica, a Sociedade Española de Odontopediatría recomenda que en nenos/as de 0 a 3 anos utilícese unha pasta que conteña 1000 partes por millón (ppm) de ión flúor e utilizar a cantidade equivalente a un gran de arroz. Utilizar máis flúor do indicado pode facer aparecer manchas brancas nos dentes e non achega beneficio extra. Cando ao bebé lle saian os molares, xa se pode usar fío dental entre eles antes de ir durmir.

Desde os 3 aos 6 anos pódese incrementar a cantidade de flúor ata os 1450 ppm de ión flúor, utilizando a cantidade equivalente a un chícharo ou a anchura do cabezal do cepillo, e despois dos 6 anos xa se debe usar unha pasta que conteña 1450 ppm de ión flúor.

Se o neno/a ten risco incrementado de carie o odontopediatra pode aumentar a cantidade de flúor utilizada, ata 5000 ppm en función do seu caso, mesmo utilizar fluoruros tópicos, sempre baixo a prescrición dun profesional. Hai controversia sobre se se poden utilizar cepillos eléctricos en nenos/as ou non, polo que é difícil facer unha recomendación clara sobre iso.

O cueiro é un elemento imprescindible para o coidado dos bebés, xa sexa de tea ou refugable dependendo da preferencia familiar e a tolerancia do neno/a.

Pero chega o momento da retirada do cueiro e expómonos estará preparado? a que idade pódese empezar a retirada? como facelo?

Para saber se o bebé está preparado temos que observar certos signos de que o está, por exemplo que se poida comunicar connosco para avisarnos de que ten ganas de ouriñar ou facer deposiciones. Adoitan estar preparados para iso ao redor dos dous anos e medio, pero se estes signos preséntanse antes desa idade, xa se pode tentar a retirada.

Primeiro avisaranos de que xa o fixo no cueiro, co tempo avisará antes de facelo ou notaremos os seus xestos cando se dispón a iso. É importante que estea tranquilo e teña unha boa disposición para usar o orinal, se non é así, é mellor esperar un pouco antes de tentalo.

Ao principio compraremos un orinal, ensinarémosllo ao neno/a, deixaremos que sente e próbeo (aínda que leve o cueiro e a roupa posta as primeiras veces).

Se ten irmáns maiores deixaremos que vexan como usan o baño ou como o fan os papás (o procedemento: baixar a roupa, sentar, limparse, tirar da cadea), desta forma van perdendo o medo ao descoñecido.

Logo animarémoslle a baixarse a roupa (con pantalóns amplos e roupa interior ou cueiro de adestramento) e a sentar no orinal por un par de minutos, aínda que non teña ganas, e que probe a facer pipí. Se o consegue felicitarémolo, se non, explicarémoslle que dentro dun ratito volve probar.

É importante non insistir demasiado se está reticente a usalo, pero pódese deixar o orinal preparado para cando queira usalo.

Hai que evitar facerlles pasar demasiado intre sentados no orinal se xa o tentaron ou non están colaboradores, é mellor deixalo para máis adiante.

Moitas veces axuda lerlles contos relacionados co uso do orinal, con debuxos para que se familiaricen con iso. O primeiro a retirar é o cueiro de día, cando o neno/a está consciente e por tanto pode sentir mellor as ganas de ouriñar ou defecar.

O cueiro nocturno ás veces empeza a saír seco aos poucos días de deixalo de día, e entón pódese retirar. Pero outras veces o cueiro nocturno vai ser necesario por varios meses mesmo anos.
Non hai que forzar a retirada do cueiro nocturno, porque moitos nenos/as non son suficientemente maduros a nivel neurolóxico para sentir as ganas de acudir ao baño nin controlar os esfínteres mentres están a durmir.

O normal é que os escapes nocturnos desaparezan antes dos 7 anos do neno/a, se non é así, hai que facer varios estudos para confirmar que non hai patoloxía que provoque a incontinencia nocturna (enuresis).

O lavado nasal en lactantes pequenos é moi útil nalgunhas situacións. Por exemplo, cando o moco e a conxestión nasal impiden respirar ben ao neno/a, o que acaba repercutindo tamén no seu descanso ou a súa alimentación.
Ás veces os lactantes rexeitan as tomas total ou parcialmente porque debido á obstrución nasal non poden comer e respirar ao mesmo tempo.
É nestas situacións cando se recomenda realizar o lavado nasal:

De forma preferente, o lavado hase de realizar con soro fisiolóxico a barullo (mediante envases unidoses ou mellor con xiringa).

Co bebé tombado de lado, introdúcese o chorro polo orificio nasal superior, desta forma o soro arrastra o moco que sae polo orificio inferior. Despois tómbase ao bebé do outro lado e repítese o procedemento.

Pódense utilizar tamén, dispositivos para a hixiene nasal como as perillas ou aspirador nasal.

Os aspiradores nasais que se activan coa succión do coidador, teñen un filtro que evita que a probable infección que presenta o neno/a contáxiese ao adulto que realiza a aspiración. O inconveniente destes dispositivos é que o seu uso en nenos/as, que non adoitan colaborar e se moven, pode resultar traumático, é dicir, que cause feridas nas fosas nasais. Pero se se realiza con coidado, aspiración suave para non lesionar as paredes nasais e inmobilizando ben ao neno/a, poden ser de axuda complementaria aos lavados con soro fisiolóxico, se estes non conseguen arrastrar todo o moco que está obstruyendo o nariz.

Os lavados con soro, pódense realizar con máis frecuencia que a aspiración nasal, cada vez que o neno/a necesíteo. Pero a aspiración nasal, que produce sensacións desagradables no oído e resecan a mucosa nasal, non se deberían de realizar máis dunha ou dúas veces ao día, e só se é imprescindible.

Existen diferentes tipos de chupetes, en función do material do que está feito (látex, silicona), da forma da tetina (redonda, anatómica…), e da idade para a que están pensados ou tamaño de chupete adecuado (aumenta coa idade do neno/a).

Non é necesaria a introdución do chupete, polo que non é imprescindible compralos, pero pódense utilizar, en caso de preferilo por parte da familia e do neno/a. Comprar un chupete de silicona/látex, ou dunha forma determinada, depende da preferencia do bebé. Ás veces hai que probar diferentes tipos para saber cal prefire. Se rexeita varios tipos de materiais e formas, non débese insistir.

Cando se usa o chupete, debe cambiar frecuentemente, normalmente a partir dás catro semanas de uso, que é cando o material se empeza a degradar e pode xerar problemas (gretas, que se desprenda algunha parte, que se contamine por fungos…).

Ademais, recoméndase esterilizalos antes do seu primeiro uso.

É importante que a retirada do chupete se faga ao ano de vida, momento non cal xa non se deberían mercar nin ofrecer máis ao bebé.

O uso do chupete é unha cuestión persoal, tanto a decisión familiar de introducilo ou non, como o feito de que o propio bebé acépteo ou o rexeite. Algúns/as nenos/as acéptano de bo grado, e pode ser unha axuda, xa que en determinados momentos axuda a acougar ao bebé, e ademais diminúe o risco de morte súbita en lactantes menores do ano.

Outros/as nenos/as rexéitano desde un primeiro momento (prodúcelles arcadas, cóspeno…) e non pasa nada. Neses casos non se debe insistir. Non se debe utilizar ningún obxecto para que se lle “aguante o chupete e non o cuspa”, pois podería producirse asfixia ao non poder o bebé liberar a súa vía aérea libremente.

É importante que o chupete non se introduza antes das seis semanas de vida en lactantes aleitados ao peito. Isto é así porque adoita ser a esa idade cando a lactación xa está ben establecida, cun bo agarre e succión por parte do bebé.

Se se introducen tetinas ou chupetes antes desa idade, córrese o risco de orixinar a síndrome de confusión de tetina-mamila. Esta síndrome consiste en que o bebé que toma peito, empeza a succionar mal del ou a agarrarse mal, porque succiona ou agarra como o fai do chupete ou tetina. Isto pode producir problemas de alimentación (o bebé non consegue coller ben a areola e mamila polo que non consegue un bo fluxo de leite durante a toma), prodúcese dor ou gretas/feridas na mamila e provoca abandono precoz da lactación materna por estes problemas.

En lactantes que por algún motivo non lactan directamente do peito (porque toman lactación materna diferida de forma permanente ou fórmula) pódese introducir o chupete desde o primeiro día. É importante que o chupete non se use para aumentar o tempo entre tomas, nin para distraer a fame, porque a lactación debe ser a demanda para evitar problemas de alimentación como desnutrición ou deshidratación. Non se debe “enganar ao bebé” co chupete. En cambio, pódese usar para acougar ao bebé se se descartou fame, ou lle custa quedar durmido sen realizar succión non nutritiva.

A succión non nutritiva é cando necesitan succionar do peito, non para nutrirse, senón para acougarse e sentirse seguros. Ás veces isto é un problema para as nais, que non poden delegar noutro coidador o momento de deitar ao bebé, ou que teñen tanto tempo o bebé ao peito que lles ocasiona molestias na mamila ou o peito. Nestes casos o uso de chupete pode ser de gran axuda.

O chupete é un elemento de axuda para moitas familias, xa que axuda a acougar ao bebé, relaxándoo para conciliar o soño ou mesmo como analxésico no lactante pequeno.

Non se debe introducir antes das 6 semanas en nenos/as alimentados ao peito.

Non todos os nenos/as aceptan o chupete e o seu uso non é necesario. Pero naqueles casos en que o neno/a o tolera e quéreo usar, ten algunhas vantaxes ademais das mencionadas. Por exemplo, a prevención da morte súbita do lactante, ata os 12 meses de vida.

Os nenos/as que usan chupete habitualmente poden ter dificultades á hora de eliminar o hábito.
Convén non prolongar o seu uso máis aló dos 12 meses de vida, porque pode causar problemas de malposición dental ou de maloclusión, por exemplo. Ademais, o uso máis aló dos 12 meses pode favorecer a otitis media aguda (inflamación e infección do oído medio).

Para algúns nenos/as funciona a retirada brusca, para outros ha de ser progresiva para evitar que sexa traumática. Deberíase eliminar por completo antes dos 18 meses.

Inicialmente tentarase que só se use para durmir, deixándoo no berce, por exemplo. Máis tarde retirarase tamén á hora de durmir. Se o neno/a móstrase ansioso pola retirada, pódese probar de ofrecer outro obxecto en substitución (un peluche, unha mantita …) que lle dea seguridade para quedar durmido facilmente.

O chupete é un elemento indispensable para algunhas familias, xa que tranquiliza e analgesia ao bebé mediante a succión non nutritiva.

Non todos os bebés utilízano, pero nos que o fan ten algunhas vantaxes como a prevención da morte súbita no primeiro ano de vida. Pódese usar desde as seis semanas de vida en nenos/as alimentados ao peito, dando tempo as primeiras semanas de vida a instaurar ben a lactación materna e evitar a síndrome de confusión tetina-mamila. O ideal é usar chupetes anatómicos entón, aínda que ao final é o bebé o que decide que forma (anatómico, redondo) quere utilizar.

Pasa o mesmo co material do que están feitos, principalmente látex ou silicona, o bebé pode preferir un e rexeitar outro. Recoméndase cambialo ao mes ou dous meses de uso, atendendo sempre ao seu estado, comprobando que non ten roturas, nin cambios de coloración que non estean especificadas polo fabricante (aquelas normais pola esterilización, por exemplo).

É importante iniciar a retirada do chupete aos 12 meses de vida.

O uso dos comunmente coñecidos como sacaleites pode ser necesario en circunstancias concretas. É o caso de nenos/as que poden recibir lactación materna, pero non directamente ao peito:

• Nenos/as hospitalizados, prematuros, lactantes con problemas de succión ou coordinación succión/deglución.
• Nenos/as separados da nai por diversas circunstancias (traballo, etc.).

Mediante os extractores de leite o leite materno pode ser administrado con posterioridade ao lactante, mantendo moitos dos beneficios da lactación materna tanto para a nai como para o bebé.

O leite extraído adminístrase mediante vasiño ou co técnica dedo-xiringa, se queremos evitar a confusión de mamila, e que máis adiante ou noutras ocasións o neno/a poida lactar directamente ao peito cun bo agarre.

En nenos/as que en ningún momento reciben tomas directas ao peito tamén se pode administrar o leite extraído mediante biberón. O uso do sacaleites tamén está indicado naquelas mamás con gran produción de leite, que lactan aos seus bebés directamente ao peito pero que decidiron doar o resto do seu leite a un banco de leite. Se se prevé algunha destas circunstancias, é útil dispoñer dun sacaleites, que pode ser mecánico (acciónase coa man) ou eléctrico.

O sacaleites eléctrico ten a vantaxe de que, aínda que é máis caro, extrae o leite con máis facilidade (en menos tempo) e de forma máis efectiva. O extractor mecánico ten a vantaxe de ser máis fácil de transportar e o seu menor prezo.

En ocasións aparecen problemas durante a lactación materna como son os peitos ingurgitados, nos que o tamaño do peito, por atoparse tan cheo, dificulta o agarre e baleirado por parte do bebé e vólvese doloroso, incluso podendo chegar a producirse obstrucións dalgún conduto con retención de leite e posibilidade de mastitis (inflamación e infección da mama). Para solucionar estes problemas é útil coñecer o método de extracción manual do leite, ou ben dispoñer dun sacaleites.

Existen moitos tipos de biberóns, de diferentes materiais (vidro, polipropileno), con diferentes materiais nas tetinas (látex, silicona), e con diferentes usos (tetinas segundo a idade do bebé, segundo o contido do biberón). Mesmo para as mamás que van dar lactación materna, é útil ter algún biberón en casa, por exemplo: para ofrecer leite materno extraído previamente (lactación materna diferida), se a nai tense que separar temporalmente do bebé (motivos laborais, etc.).

Aínda que a maioría de veces en que se pensa dar lactación materna diferida e ao peito en diferentes tomas, é mellor utilizar outro método que non sexa o biberón (como o técnica dedo-xiringa) para evitar a síndrome de confusión de mamila (o bebé succiona mal do peito, como o faría dunha tetina, e xera dor nas mamas, gretas e mesmo dificultade para alimentarse).

En lactantes que por algún motivo van recibir lactación materna diferida desde o principio (por exemplo: aqueles con unha enfermidade que imposibilita a toma directa ao peito, como unha malformación orofacial) ou ben aqueles que deben recibir fórmula (galactosemia, ou lactación artificial por decisión familiar) poden utilizar o biberón desde o primeiro día de vida. E o uso do biberón pode prolongarse ata aproximadamente os 12 meses, momento no que se debe iniciar a súa retirada (retirada de tetinas e chupetes).

As tetinas teñen diferentes idades de uso, polo tamaño da tetina, a cantidade de fluxo que sae por débese consultar sempre co fabricante o tipo de tetina adecuado para cada idade. Ademais, moitos fabricantes ofrecen diferentes tetinas segundo o contido do biberón (leite, leite con cereal…), aínda que a recomendación é non usar o biberón para líquidos que non sexan o leite e a auga. O uso de tetinas para os zumes, papillas de cereais, etc. favorece a aparición de carie nos primeiros dentes do bebé, e por iso deben evitarse. En canto á elección do biberón, escollerase entre vidro ou polipropileno segundo as necesidades concretas.

A elección do material da tetina (látex ou silicona) vai depender sobre todo da preferencia do bebé. Así que, se se está plantexando deixar o peito e iniciar o uso de biberón, é probable que se teñan que probar ambos os tipos de tetinas para ver cal prefire o bebé.

O paso de lactación ao peito a biberón ás veces é difícil e pode ser máis fácil se se ofrecen os biberóns en ausencia da nai, por parte doutro coidador, e respectando a fame-saciedade do lactante (ofrecendo a lactación a demanda).

Hai que lembrar que o uso de tetinas conleva varios riscos, como a contaminación do material da tetina por fungos, polo que un cambio de coloración nelas xustifica cambialas. A aparición de muguet (fungos en beizos e boca do bebé, en forma de manchas brancas) tamén xustifica revisar ou cambiar as tetinas ou chupetes.

Por norma xeral cada fabricante recomenda un tempo ou outro de uso das tetinas para evitar estes problemas, ademais de requirirse unha hixiene adecuada das mesmas (lavado con auga e xabón, principalmente).

Os utensilios que se utilizan para alimentar aos bebés (biberóns, pratos, etc.) deben ser dun material apropiado e débese ter con eles unha hixiene adecuada.

Moitas veces hai dúbidas, sobre todo, en canto a como se poden lavar os biberóns e chupetes. Por exemplo, que xabón é adecuado utilizar?, pódense lavar en lavalouzas?, débense esterilizar antes de cada uso?

Os biberóns adoitan ser de polipropileno ou vidro. Ambos os materiais permiten ser esterilizados antes do seu uso, pero non é necesario facelo.

Para unha correcta hixiene do biberón só precísase de auga limpa corrente e xabón (pode ser o xabón lavalouzas de uso habitual para o resto da vaixela).

Pódense lavar a man ou no lavalouzas. Para o lavado a man é útil o uso de cepillos para biberóns.
Convén deixar secar ben os biberóns antes de almacenalos nun lugar limpo.

Tamén hai que asegurarse que despois de varios usos as tetinas non cambian de cor, non aparecen manchas punteadas (poderían ser fungos) e que o orificio por onde sae o leite tamén queda limpo, sen restos de leite.

Aínda que non é necesario, algúns coidadores optan por esterilizar os biberóns. Iso pode facerse depositando as partes do biberón nunha pota de auga fervendo durante uns minutos, ou ben utilizar un aparello deseñado para tal efecto (esterilizador eléctrico, para sendo calquera destas opcións válidas).

Para o resto de utensilios que se utilizan na alimentación dos nenos/as e bebés, débese seguir o mesmo procedemento, é dicir o lavado con auga e xabón, a man ou mediante lavalouzas se o material do prato ou cuberto permíteo.

As tronas son cadeiras adaptadas para bebés que permiten adoptar unha postura e suxeición correctas á hora de alimentarse. Favorecen o compartir mesa co resto da familia, o cal é recomendable para o desenvolvemento emocional e social do neno/a.

• Para usalas o bebé debe aguantarse ben sentado (6-7 meses).
• A trona debe ser segura, con patas de madeira ou metal (non plástico) e cintos (que inclúan correa entre as pernas).
• Non debe conter pezas pequenas para evitar atragoamento.
• Se é pregable debe asegurarse ben antes do seu uso.
• Se teñen bandexa deslizable, hai que vixiar que non se pillen os dedos do bebé ao manipulalas.
• Se a trona é das que se ancora á mesa debe facerse sen mantel, en mesas que non sexan de cristal nin dunha soa pata.
• O ideal é que sexa de materiais fáciles de limpar.
• As tronas portátiles son útiles para comer fóra de casa, e axústanse ás cadeiras convencionais mediante correas.
• Algunhas se adaptan ao crecemento, podendo transformarse máis adiante en cadeiras e mesitas o que supón ademais un aforro económico e ecolóxico.